«Έχω την αίσθηση ότι συχνά χάνω την ταυτότητά μου και τον εαυτό μου»
«Αισθάνομαι έντονη δυστυχία χωρίς απαραίτητα προφανή λόγο»
«Όλοι θέλουν κάτι από εμένα κι εγώ δεν ακούγομαι»
«Απογοητεύομαι συχνά καθώς νιώθω ότι όλο δίνω και ποτέ δεν παίρνω»
Εκφράσεις που συχνά συναντώνται σε ανθρώπους οι οποίοι είναι εγκλωβισμένοι να «ζουν» για άλλους. Φυσικά, το να ικανοποιούμε ανθρώπους που αγαπούμε και να ικανοποιούμαστε με έναν ισότιμο τρόπο αποτελεί μεγάλο προνόμιο για τις ανθρώπινες σχέσεις. Συχνά, ωστόσο, παρατηρείται πως τα όρια χάνονται, με αποτέλεσμα η ματαίωση, η απογοήτευση και το άδειασμα να κυριαρχούν ως συναισθήματα και η κοινωνική συναναστροφή να γίνεται ολοένα και δυσκολότερη.
Συχνότερες πεποιθήσεις σε άτομα για τα οποία το να ικανοποιούν ανάγκες άλλων είναι ο βασικός τρόπος σύνδεσης:
- Πεποίθηση ότι θα είναι αγαπητοί και αποδεκτοί μόνο αν συνεχίσουν να ικανοποιούν τις ανάγκες άλλων
- Πεποίθηση ότι η προσφορά και η βοήθεια χωρίς ιδιαίτερα όρια αποτελεί τον συνδετικό κρίκο των σχέσεών τους
- Πεποίθηση ότι δεν είναι απαραίτητο να εκφραστεί άποψη ή διαφωνία, για την αποφυγή αισθήματος θυμού ή ντροπής από τους άλλους
- Δυσκολία υπεράσπισης εαυτού και δικαιωμάτων, ακόμα και όταν υφίστανται αδικία ή υποτίμηση
- Αίσθηση υπερ-ευθύνης για την πορεία των σχέσεών τους
- Πεποίθηση ότι η αγάπη «είναι να δίνω ανιδιοτελώς και χωρίς να ζητάω τίποτα»
- Πεποίθηση ότι αν δυσαρεστηθεί κάποιος θα αποχωρήσει, επομένως κάθε κίνηση πρέπει να είναι υπέρ των αναγκών άλλων
- Πεποίθηση ότι η καλοσύνη συσχετίζεται με την υπέρμετρη προθυμία για προσφορά και δοτικότητα
Tα άτομα που παρουσιάζουν συμπεριφορά «ικανοποίησης των άλλων» λειτουργούν υπό την πεποίθηση ότι το να τους αντιλαμβάνονται οι άλλοι ως «καλούς» είναι απαραίτητο, καθώς η καλοσύνη θεωρείται γενικά χαρακτηριστικό που προκαλεί αγάπη και θαυμασμό. Πιστεύουν ότι, δίνοντας προτεραιότητα στα συναισθήματα των άλλων, μπορούν να εξασφαλίσουν αγάπη, στοργή και αποδοχή, ενώ ταυτόχρονα αποφεύγουν τις συγκρούσεις.
Επιπτώσεις
Οι έρευνες έχουν αναδείξει ότι η τάση λήψης αυτό-ικανοποίησης μέσω ικανοποίησης των άλλων ενέχει αρκετούς κινδύνους, όπως
- Κοινωνική αποφυγή
- Αίσθηση μοναξιάς
- Αίσθηση απώλειας σταθερού πυρήνα
- Υπερ-εξάρτηση από σημαντικά πρόσωπα
- Ευαισθησία στην απόρριψη
- Συναισθηματική εξάντληση
Αντίσταση στην αλλαγή
Η συμπεριφορά αυτή είναι υπερβολικά δύσκολο για το άτομο να αλλάξει, καθώς είναι συνδεδεμένη με έντονη κοινωνική επιβράβευση αλλά επίσης αγγίζει και βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις. Πιο συγκεκριμένα,
- Φαύλος κύκλος: ενοχή όταν το άτομο θέτει όρια à συμμόρφωση à επιβράβευση à αποφυγή σύγκρουσης à φαινομενική λειτουργικότητα
- Αίσθηση ότι το να είναι κάποιος «καλός» βασίζεται σε αυτή τη συμπεριφορά και αποτελεί πλέον ταυτότητα
- Θεωρία ότι η αυτοθυσία αποτελεί ένα καλό στοιχείο: συνδέεται με αίσθηση ανιδιοτέλειας για το άτομο που την ασκεί
- Αίσθηση «καθήκοντος» στο ρόλο του φροντιστή
Τέλος, ο έντονος φόβος ότι αν σταματήσει η συμπεριφορά αυτή θα υπάρξει απώλεια σχέσεων, καθώς αυτές βασίζονται στην δυναμική αυτή, αποτελεί τεράστιο ανασταλτικό παράγοντα στην απελευθέρωση από τη συμπεριφορά ικανοποίησης των άλλων.
Μικρές στρατηγικές για βήματα προς αυτό-φροντίδα και αλλαγή:
- Εκμάθηση στην ευγενική απόρριψη εξωτερικών αιτημάτων: Η τέχνη του «όχι»
- Μοίρασμα ευθύνης στην διατήρηση των σχέσεων
- Έκφραση αυθεντικού εαυτού και ειλικρινών σκέψεων στην καθημερινότητα
- Εξάσκηση στην ερώτηση «Τι θέλω εγώ/ τι επιθυμώ όντως/ πώς αυτά που κάνω αφορούν και την δική μου αυτοφροντίδα».
Η ικανοποίηση των άλλων ως βασικό μέσο σύνδεσης αφορά την αίσθηση ότι «Το να είμαι επαρκής ως άνθρωπος βασίζεται στην αίσθηση ότι άλλοι άνθρωποι μου δίνουν αξία».
Οι σχέσεις αξίζουν ελευθερία, αυθεντικότητα, ισοτιμία, ξεκούραση, εμπιστοσύνη. Η καλοσύνη και η πρόθεσή μας δεν μετράται ξεχνώντας τον εαυτό: Κάποτε το σώμα θα αντιδράσει. Ας το ακούσουμε πριν φτάσει στο όριό του!
